ห้องที่ ๖๔ : พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นเทวะวงษวโรประการ


           กุมภกรรฐบันลุด้าวโดยพลัน
รุดรีบขึ้นโรงคัลเคี่ยมเฝ้า
ทศเศียรแปลกจิตรทันใดท่าน ถามแฮ
ยังบเสรจพิธีเจ้าจู่ลี้มาไย
          จำใจจำแจ้งเรื่องราวความ
ที่ธได้พยายามกิจก้ำ
กึ่งเสรจหณุมานตามผลาญพิ ธีแฮ
เจบจิตรคิดชอกช้ำเพราะน้องเราเอง
          เพลงมันเปนไส้ศึกสรรค์ยุบล บอกนา
สุดฤทธิสุดคิดมนต์เศกสู้
ทศภักตรชักชี้กลการตัด แรงนา
ฆ่าพิเภกเสียผู้หนึ่งแล้วเสรจณรงค์
          องคมหาอุปราชได้สดับคำ
พระเชษฐกลับเกิดกำเริบแกล้ว
คืนมานะคิดสำคัญมั่น ชนะนา
ลาบาทธิราชแล้วสั่งให้เตรียมพหล
          สายัณห์ย่ำค่ำฆ้องคอยตี
กุมภกรรฐเสดจลีลาศเข้า
ที่ผธมหฤไทยทวีวิตก
คิดแต่แก้แค้นเช้าตรู่แล้วลืมผธม
          สมจิตรคิดจะได้รณรงค์
เสดจสู่ที่สรงโสรดแล้ว
ประดับเครื่องต้นทรงเสรจสรรพ
ขึ้นรถสุรการแก้วพรั่งพร้อมพลมาร
          ออกทวารนัคเรศเข้าแดนอรัญ
ลางเกิดมหัศจรรย์หลากล้น
ช้างม้าตื่นเต้นบันดาลหาก เปนแฮ
กงและกำรถต้นเงียบสิ้นสเทื้อนเสียง
          สำเนียงผีภูตทั้งโขมดไพร
กาว่อนถาบธงไชยร่อนแร้ง
กุมภกรรฐ์ประหลาดใจจำเร่ง พลนา
อยุดทัพคอยต่อแย้งแทบเงื้อมเนินผา
          ในราตรีล่วงแล้วพระนรายน์
ผธมแต่องค์เดียวดายรักไร้
รำพึงคนึงสายสุดสวาศ
ลืมสนิทนิทร์จวบใกล้รุ่งแจ้งแสงฉาย
          กรายกรยุรยาตรเข้าที่สรง
เสรจสนานแลทรงเครื่องต้น
จับศรสิทธ์ฤทธิรงค์พรหมมาศ
ออกพลับพลาสง่าล้นเพียบพร้อมโยธา
          หลังขวาน่าซ้ายพรั่งบังคม
พอสดับเสียงฃรมโห่ร้อง
ตรัสถามพิเภกพรหมพงษยิ่ง ญาณนอ
ทัพอสูรใดก้องป่าร้าวฉาวฉาน
          ขุนมารชาญเลขล้ำเลอปราช
ทูลว่าองค์อุปราชภาคนี้
ลักษณ์จันทร์ฆาฏชตาขาดถึงที่ มรณ์แฮ
ชอบเสดจโดยโชคชี้จักได้ไชยเฉลิม
          พระทรงศรทราบแล้วดำหรัส
ให้สุครีพรีบจัดพยู่หตั้ง
อินทรียชื่อสามรรถเสมอครุธ ทรงแฮ
นิลราชเปนเศียรทั้งปากให้ปิงคลา
          สองตานิลเอกเข้านิลขันธ์ คู่เฮย
ตีนจัดนิลปาสันฝ่ายซ้าย
ขวานิลปานันหงอนหณุ มานแฮ
กระบี่นิลนนท์ย้ายอยู่เบื้องขบวนหาง
          กลางกายเปนที่เจ้าจอมวา นรเฮย
องคตเปนปีกขวาเรียกรู้
เกสรทมาลาเปนปีก ซ้ายแฮ
กระบี่ชมพูผู้ใหญ่ให้เปนฅอ
          ฃอคัดจัดเลบให้จังเกียง
เตียวเพชรนายไพร่เรียงเรียบซ้อน
เปนฃนสกุณเสียงเอิกเกริก
คอยเสดจพระจักต้อนทัพไท้บทจร
          พระสี่กรเสดจเข้าที่สอาง องค์เอย
ทรงเครื่องขัติยวรางค์รุ่งฟ้า
ขัดขรรค์เพชร์รัตนพลางทรงจับ ศรแฮ
ทรงรถเร่งพลกล้ารีบเข้าไพรสณฑ์
          ดลยังสนามรบยั้งอยุดพลา กรเฮย
องค์อุปราชลงกาประสบแล้ว
สั่งให้ยกโยธาโจมทัพ มนุศย์นอ
นนทกาลสูรแกล้วกลอกหน้านำตี
          อสุรีตีหักหั้มพลลิง
ต่างแย่งแทงฟันยิงกัดกลุ้ม
ต่างตายก่ายกันชิงไชยยักษ ยับแฮ
วายุบุตรฉุดศพถุ้มรถท้าไปพลัน
          กุมภกรรฐ์ดาลเดือดถ้อยวานร
ตวาดตอบพลางจับศรศักดิ์กล้า
แผลงไปเกิดไฟฟอนเผาพวก ลิงแฮ
พระจักรกฤษณ์คิดร้ารบด้วยพาลจันทร์
          ทันใดฝนห่าแก้วตกลง
เพลิงดับกลับปลดปลงแทตย์ร้อง
กุมภกรรฐ์จับจำนงศรสิทธิ แผลงแฮ
เปนวราวุธต้องกบี่ล้มเลยวาย
          พระนรายน์แผลงด้วยอัคนีวาด
ล้างซึ่งศรอุปราชรถสิ้น
บันดาทหารดาษดามอด ม้วยแฮ
เหลือแต่องค์เดียวดิ้นโดดสู้กลางสนาม
          พระรามพระลักษณ์ร้าเกลียวกลม กันแฮ
สบท่าพระทรงพรหมมาศได้
แผลงถูกยักษซานซมล้มเหลือบ เหนแฮ
เปนสี่กรกราบไหว้นอบน้อมฃอฃมา
          พระยายักษคิดท้อรทดจิตร
เชื่อผิดเสียชีพิตรโอดอ้อน
วอนทูลว่าโทษผิดโปรดส่งสวรรค์นา
พระว่าอย่าทุกขร้อนจิตรเจ้าเราตาม
          ยามขุนมารได้รับพรนรายน์
เรียกพิเภกมาหมายสั่งน้อง
ข้าเจ้าอย่าดูดายแต่ศุข ตนนอ
จงจิตรคิดซื่อต้องต่อน้ำพระไทย
          สิ่งใดที่ผิดแล้วละเมิน เสียฮา
ที่ชอบเป็นธรรมเชิญคิดเข้า
อย่าคิดอิจฉาเขินขับเพื่อน ข้าเฮย
หลายจิตรกอบแรงเจ้ายิ่งผู้เดียวสนอง
          ครองจิตรคิดแต่เอื้อเอาภาร ดีเอย
ไป่ประกอบราชการเกียจคร้าน
พระเจ้าอิกวงษวารภูมเกิด ตนแฮ
คิดรักแต่ต่อต้านแต่งให้ถาวร
          เสรจคำสอนสิ้นชีพไปสวรรค์
พิเภกแสนโศกศัลยสุดให้
ทวยเทพเหิ่มหฤหรรษ์โปรยทิพย มาลย์เอย
เสรจปราบยักษสองไท้กลับเข้าพลับพลา

จบห้องที่ ๖๔

  เนื้อความกล่าวถึงกุมภกรรณกลับกรุงลงกาทูลทศกัณฐ์ว่าหนุมานมาทำลายพิธีเพราะพิเภกบอกความลับ ทศกัณฐ์จึงให้กุมภกรรณฆ่าพิเภกเสียเพื่อเป็นการตัดศึก เมื่อกุมภกรรณยกกองทัพมาถึงแนวป่าก็เกิดลางวิปริตต่าง ๆ พระรามได้ยินเสียงกองทัพก็ถามพิเภก พิเภกทูลว่ากุมภกรรณชะตาถึงฆาตขอให้พระรามนำทัพจะได้ชัยชนะ พระรามจึงสั่งให้สุครีพจัดทัพแล้วยกออกไป เมื่อทัพทั้งสองปะทะกัน กุมภกรรณแผลงศรเป็นไฟเผาเหล่าวานร พระรามจึงแผลงศรพาลจันทร์ดับไฟ เมื่อกุมภกรรณแผลงศรเป็นอาวุธฆ่าเหล่าวานร พระรามก็แผลงศรอัคนิวาตทำลายศรและรถของกุมภกรรณ ตลอดจนไพร่พลยักษ์ทั้งหมดเหลือแต่กุมภกรรณตนเดียว จากนั้นพระรามก็แผลงศรพรหมมาศต้องกุมภกรรณล้มลง กุมภกรรณเห็นพระรามเป็นพระนารายณ์สี่กรก็เสียใจที่คิดผิด ทูลขอขมาและทูลฝากพิเภกแล้วก็สิ้นใจ